१६ व्या शतकात राणी अब्बक्काने ब्रिटिशांना पळवून पळवून मारलं होतं

By Team Bol Bhidu On Feb 10, 2022 Last updated Feb 10, 2022

१८५७ मध्ये भारतीयांनी ब्रिटिशांविरुद्ध आपली क्रांती करुन आघाडी उघडली. याआधीही ब्रिटिश सरकार, इतर परकीय शक्तींपासून आपल्या भूमीचे रक्षण करण्यासाठी राजे-राण्यांनी लढा दिला, हे विशेष. खेदाची गोष्ट म्हणजे यातील अनेक वीर-वीरांच्या कहाण्या इतिहासात कुठेतरी दडल्या आहेत, काळाच्या धुरळ्याने त्यांना कलंकित केले आहे आणि अशा अनेक घटनांबद्दल आपण अनभिज्ञ आहोत. झाशीची राणी लक्ष्मीबाई यांचे नाव देशातील प्रत्येक बालकाला माहीत आहे, पण त्यांच्याही आधी अनेक शूर राण्यांनी आपल्या मातीचे रक्षण करताना हौतात्म्य पत्करले.

2009 साली राणी अब्बक्काच्या नावाने समुद्रात पेट्रोलिंग साठी एक जहाज तैनात करण्यात आले पण कोण आहे ही राणी अब्बक्का जिच्या नावाने हे जहाज भारताच्या सीमेवर लक्ष ठेवण्यासाठी तैनात करण्यात आले आहे. आज आपण त्याच नायिकेची कहाणी जाणून घेणार आहोत. राणीची ओळख होण्यापूर्वी, पोर्तुगीजांनी समुद्र काबीज करण्याच्या प्रयत्नांबद्दल काही गोष्टी जाणून घेणं गरजेचं आहे.

खरे तर, 7 व्या शतकात भारताच्या पश्चिम किनारपट्टीवर आणि इतर देशांदरम्यान सागरी व्यापाराची भरभराट झाली. युद्धातील घोडे, मसाले, कापड इत्यादींची आयात-निर्यात होत असे. सागरी व्यापार पाहून युरोपातील काही देशांची नजर भारतावर पडली. 15 व्या शतकात पोर्तुगीजांना भारताकडे जाण्याचा सागरी मार्ग सापडला. वास्को द गामा 1498 मध्ये भारताच्या कालिकत किनाऱ्यावर पोहोचला. 5 वर्षानंतर पोर्तुगीजांनी कोची येथे पहिला किल्ला बांधला आणि त्यामुळे हिंद महासागरावर वसलेल्या अनेक देशांवर पोर्तुगीजांचे वर्चस्व निर्माण होऊ लागले.
पोर्तुगीजांनी आपली सत्ता चीनच्या मकाऊपर्यंत पसरवली. व्यापाऱ्याच्या वेशात आलेल्या पोर्तुगीजांनी हळूहळू सागरी मार्गांवर नियंत्रण ठेवण्यास सुरुवात केली.

भारत ज्या मार्गाने मसाले पाठवत असे त्या सर्व मार्गांवर पोर्तुगीजांचे नियंत्रण होते आणि हे सर्व वास्को द गामा भारतात आल्याच्या २० वर्षानंतरच घडले. सशुल्क परमिट (कार्टझ) देऊन सागरी मार्गांचा वापर शक्य होता. आतापर्यंत व्यापारी फुकटात वापरत असलेल्या मार्गांसाठी लोकांकडून कर मागितला जात होता.

उल्लाल ही चौताचा राजा तिरुमला राया तिसरा याची राजधानी होती. चौता हा एक जैन राजा होता जो १२व्या शतकात गुजरातमधून तुलुनाडू येथे स्थायिक झाला होता. आजचा कर्नाटकातील दक्षिण कन्नड जिल्हा, उडुपीचा काही भाग आणि केरळचा कासारगोड जिल्हा तेव्हा तुळुनाडू होता. चौटा घराण्याने मातृसत्ता पाळली आणि राजा तिरुमाला तिसरा याचे राज्य त्याच्या भाची अब्बक्काकडे गेले. बालपणात राजकुमारी अबक्का यांनी तलवारबाजी, तिरंदाजी, युद्ध रणनीती, मुत्सद्देगिरी, युद्ध धोरण इत्यादी शिकल्या होत्या. उल्लालच्या गादीवर बसलेल्या राणी अब्बक्काला पोर्तुगीजांचा धोका चांगलाच जाणवला होता.

मृत्यूपूर्वी राजा थिरुमलाने राणी अब्बक्का हिचा विवाह मंगलोरचा राजा लक्ष्मप्पा बंगराजाशी लावला होता. लग्नानंतरही राणी अब्बक्का आपल्या तीन मुलांसह उल्लालमध्ये राहत होती आणि राज्याची सूत्रे हाती घेत होती. द वीकच्या एका लेखानुसार, अब्बक्का यांच्या पतीला पोर्तुगीजांनी वचन दिले होते की तो त्यांना त्यांच्या राज्याचा विस्तार करण्यास मदत करेल. ही बाब अब्बाक्का यांना कळताच त्यांनी बंगराजाला दिलेले दागिने परत केले आणि पतीशी असलेले सर्व संबंध तोडले. बंगराजाने बदला घेण्यासाठी पोर्तुगीजांशी हातमिळवणी केली आणि राणीविरुद्ध कट रचला.

उल्लाल हे समुद्रकिनारी वसलेले एक समृद्ध शहर होते. राणी अब्बक्का हिच्या कारकिर्दीत राज्याची सुबत्ता व भरभराट वाढली. पोर्तुगीज भारतात पाय पसरवत होते आणि उल्लालची संपत्तीही त्यांच्या नजरेस पडली. त्याने राणी अब्बक्का यांच्याकडे मनमानी कराची मागणी सुरू केली. राणी अब्बाक्का त्यांच्या बेकायदेशीर मागण्यांपुढे झुकली नाही आणि पोर्तुगीजांचा एक शब्दही मान्य करण्यास नकार दिला. राणी अब्बक्काची जहाजे अरबस्तानात माल घेऊन जात, वाटेत पोर्तुगीजांनी त्यांच्यावर हल्ला केला.
पोर्तुगीजांनी राणीचा पराभव करण्याची तयारी केली आणि उल्लालवर सतत हल्ले करू लागले. राणीच्या सैन्यात प्रत्येक धर्माचे आणि जातीचे लोक होते. अब्बक्का जैन धर्माचे पालन करत असत परंतु त्यांच्या राजवटीत हिंदू आणि मुस्लिमांनाही उच्च पदे देण्यात आली.

पोर्तुगीज आणि राणी अबक्का यांच्यातील पहिले युद्ध 1555 मध्ये झाले. पोर्तुगालचा अॅडमिरल डॉन लव्हारो डी सिल्व्हेरा उल्लालला जिंकण्यासाठी पोहोचला, युद्धविरामानंतर पोर्तुगीजांनी माघार घेतली.
1558 नंतर, दुप्पट सैन्यासह, पोर्तुगीजांनी उल्लालवर हल्ला केला आणि उल्लालचे नुकसान करण्यात ते यशस्वी झाले. राणी अब्बक्काने आपल्या कुशल युद्धनीतीच्या साहाय्याने, कोझिकोडचे झामोरिन्स आणि अरब मूर यांच्या मदतीने पुन्हा एकदा पोर्तुगीजांचा पराभव केला.

1567 मध्ये, पुन्हा एकदा पोर्तुगीज सैन्य उल्लालला जिंकण्यासाठी आले आणि तोंडावर आपटून परतले. त्याच वर्षी गोव्याचे पोर्तुगीज व्हाईसरॉय अँथनी डी’नोरोन्हा यांनी जनरल जोआओ पिक्सोटो यांना उल्लाल जिंकण्यासाठी पाठवले. पेक्सोटो राजवाडा काबीज करण्यात यशस्वी झाला. राणी अब्बाक्काने पोर्तुगीजांच्या हाती न पडता एका मशिदीत आश्रय घेतला. अवघ्या 200 सैनिकांसह राणी अब्बक्काने रात्रीच्या अंधारात पोर्तुगीजांवर हल्ला केला आणि जनरल आणि त्याच्या 70 सैनिकांना ठार केले. हा हल्ला इतका भीषण होता की बाकीचे पोर्तुगीज सैनिक पळून गेले.

मृत म्हणून घोषित केलेला बालेश कुमार 20 वर्षांनी जिवंत…

Oct 18, 2023

प्रेम, द्वेष आणि राजकारणातून झालेलं ‘मधुमिता…

Aug 25, 2023

उल्लाल येथे हयात असलेले पोर्तुगीज सैनिक आपला विजय साजरा करत होते. या संधीचा फायदा घेत राणी अब्बाक्काच्या 500 मुस्लिम सैनिकांनी पोर्तुगीजांवर हल्ला केला आणि अॅडमिरल मस्करेन्हास मारला. 1568 मध्ये पोर्तुगीजांना मॅग्लोरचा किल्ला सोडावा लागला. 1569 मध्ये पोर्तुगीजांनी मंगळूर तसेच कुंदापूरचा किल्ला पुन्हा ताब्यात घेतला. 1570 मध्ये, राणी अब्बक्काने विजापूरच्या सुलतान अहमद नगर आणि कालिकतच्या झामोरिनशी युती केली. हे दोघेही पोर्तुगीजांचे विरोधक होते. कुट्टी पोरकरला मारून, झामोरीन सेनापतींनी अब्बक्काच्या बाजूने युद्ध केले आणि मंगळूर येथील पोर्तुगीज किल्ल्याचा नाश केला. मारकरला वाटेत पोर्तुगीज सैनिकांनी विश्वासघाताने मारले.

पोर्तुगीज हार मानणारे नव्हते. 1581 मध्ये, त्याने अँथनी डी’नोरोन्हाला 3000 पोर्तुगीज सैनिकांसह उल्लालवर हल्ला करण्यासाठी पाठवले. पहाटेच्या काही तास आधी पोर्तुगीज जहाजांनी उल्लालवर हल्ला केला. राणी अब्बक्का मंदिरातून परत येत होती आणि अचानक झालेल्या हल्ल्याने तिला धक्का बसला पण लगेचच तिने सावधगिरीने युद्धाची कमान हाती घेतली.

राणी अब्बक्काच्या पतीने पोर्तुगीजांना राणीची युद्ध धोरणे, गुप्त मार्ग इत्यादी महत्त्वाची माहिती दिली. पोर्तुगीजांनी याचा फायदा घेत राणीला कैद केले. राणी अब्बक्का तुरुंगात पोर्तुगीजांशी लढत राहिली आणि शहीद झाली.

पोर्तुगीजांच्या इतिहासात, त्यांच्या सैन्याला सतत लढाई आणि त्यांना एका राणीकडून वारंवार पराभव पत्करावा लागला, ती होती राणी अब्बक्का चौटा किंवा राणी अब्बक्का महादेवी. परकीय शक्तींना केवळ जमिनीवरच नव्हे तर पाण्यावरही पराभवाची चव चाखणारी भारताची नायिका होती राणी अब्बक्का. इथे एक गोष्ट सांगणे महत्त्वाचे आहे की, राणी अब्बक्का आणि पोर्तुगीज यांच्यातील लढायांच्या कागदपत्रांमध्ये अनेक विसंगती आहेत.

राणी अब्बक्काबद्दल अनेक कथा आहेत. असे म्हटले जाते की बंदुक वापरणारी ती शेवटची राणी आणि देशातील पहिली महिला स्वातंत्र्यसैनिक होती. दक्षिण कन्नडच्या बंटवाल तालुक्यातील इतिहासकार प्राध्यापक तुकाराम पुजारी यांनी उल्लालची राणी अब्बक्का चौटा हिच्या स्मरणार्थ एक संग्रहालय बांधले आहे.

हे ही वाच भिडू :