ब्रिटिशांची झोप उडवणाऱ्या आदिवासी योद्धा भीमा नायकाचा पराक्रम आजही खान्देशात प्रचलित आहे….

भारताला स्वातंत्र्य मिळवून देण्यासाठी अनेक लोकांनी आपल्या प्राणांची आहुती दिली, जीवाला मोठं न मानता देशाच्या स्वातंत्र्याला मोठं मानलं आणि ब्रिटिशांच्या गुलामीच्या बेडीतून भारत मातेला मोकळं केलं. याच रणसंग्रामात अनेक आदिवासी योध्यानी देखील सहभाग घेतलेला होता. इंग्रजांना या आदिवासी योध्यानी हैराण करून सोडलेलं होतं. आजचा किस्सा अशाच एका आदिवासी योध्याचा ज्याच्या मास्टरमाइंड प्लॅनने ब्रिटिशांची झोप उडवली होती.

1857 च्या क्रांतीचे आदिवासी योद्धा भीमा नायक

स्वातंत्र्याची पहिली लढाई निमारचे आदिवासी पुत्र भीमा नायक यांनी लढली होती. ढाबा बावरीत इंग्रजांसमोर गोळ्या झाडल्याचे पुरावे आजही आहेत. मात्र सरकारने गढीपासून दूर मुख्य रस्त्यावर शहीद भीमा नायक यांचे प्रेरणा केंद्र बांधले त्यामुळे येथे येणाऱ्या नागरिकांना हुतात्मा भीमा नायक यांच्याविषयी कळतं पण भीमा नायक कोण होते याची पुरेशी माहिती मिळत नाही.

जल प्रकल्पाचे नाव बदलून कॉलेजचे नाव हुतात्मा भीमा नायक असे ठेवण्यात आले असले तरी त्याचा समावेश पाठ्यपुस्तकांमध्ये व्हावा, असे प्रख्यात साहित्यिक डॉ. निकुंज यांचं म्हणणं आहे. निमारचे रॉबिन हूड म्हणून प्रसिद्ध असलेल्या भीमा नायक यांनी 1857 च्या क्रांतीमध्ये ब्रिटिशांविरुद्ध आपली छाप सोडली होती.

कोण होते भीमा नायक

भीमा नायक हे आदिवासी योद्धा होते. स्वातंत्र्ययुद्धात एकट्या भीमा नायकाने स्वबळावर इंग्रजांच्या राजवटीला हादरा दिला, असे म्हणतात. इंग्रजही भीमा नायकाच्या नावाने हादरायचे. त्यांनी आदिवासींना एकत्र केले. आजही शूर पुत्र भीमा नायक यांच्या जीवनातील अनेक तथ्ये अनुत्तरीत आहेत. आजपर्यंत त्यांच्या प्रत्यक्ष फोटोबाबत कोणताही पुरावा मिळालेला नाही.

मिळालेल्या माहितीनुसार, हुतात्मा भीमा नायक यांचे कार्यक्षेत्र बडवणी संस्थानापासून ते महाराष्ट्रातील खान्देशपर्यंत आहे. १८५७ च्या अंबापानी युद्धात भीमाची महत्त्वाची भूमिका होती. त्याचे पुरावे आजही भीमा गढी येथे पाहायला मिळतात. इंग्रज जेव्हा भीमाला असे पकडू शकले नाहीत तेव्हा जवळच्याच कोणीतरी माहिती देणाऱ्यावर फसवणूक करून त्याला पकडले. त्यांचे योगदान आणि हौतात्म्य याबद्दल अनेक प्रकारचे संशोधन झाले आहे.

1857 च्या क्रांतीत तात्या टोपे निमारकडे आले होते, हेही याच संशोधनातून समोर आले आहे. त्यामुळे त्यांनी भीमा नायक यांची भेट घेतली. संशोधनानुसार, काही वर्षांपूर्वी भीमा नायक यांचे हुतात्मा प्रमाणपत्र पहिल्यांदाच समोर आले होते. त्यात त्यांचे हौतात्म्य २९ डिसेंबर १८७६ रोजी पोर्ट ब्लेअर येथे झाल्याचा उल्लेख आहे.

आजही खान्देशात भीमा नायकाचे पराक्रमाचे किस्से वर्णिले जातात. इंग्रजांनी भीमा नायकाला वेसण घालायचा प्रयत्न केला खरा पण भीमा नायक लवकर हाती लागणाऱ्यातला नव्हता, स्वकीयांनी केलेली फसवणूक भीमा नायकाला महागात पडली असं म्हणतात. या महान शूरवीराबद्दल अजूनही कुतूहल लोकांमध्ये आहे आणि त्यांच्याविषयी संशोधन सुरू आहे.

हे ही वाच भिडू :

• नायक पिक्चरमधल्या अनिल कपूरसारख्या कमला ताई पण अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षा बनल्या..
• माल्याला ज्या VIP सुविधा मिळतात त्याच मलाही द्या म्हणून सुधा भारद्वाज यांनी मागणी केली होती.
• महाभारतात धर्मराज अर्धसत्य बोलून गोत्यात आलेले इकडे सिरीयलवाल्या धर्मराजचं पण सेम झालंय…
• नामदेवांनी चोखोबांची अस्थी शोधली आणि विठुरायाच्या महाद्वारात त्यांची समाधी उभारली..