अफगाणमध्ये तालिबान संकट आल्यापासून भारताला एकाच देशाची मदत होणार.. सौदी अरेबिया!

अफगाणिस्तान तालिबानच्या ताब्यात आल्यानंतर भारताला अफगाणिस्तानच्या प्रदेशात प्रभाव असलेल्या शक्तींशी भागीदारी आणि समन्वय साधणे खूप आवश्यक आहे.

या महिन्याच्या सुरुवातीला भारत आणि सौदी अरेबिया यांचा पहिला संयुक्त नौदल सराव आयोजित केला होता ज्याला अल-मोहेद अल-हिंदी व्यायाम म्हणलं जातं. भारतीय पश्चिमी नौदल फ्लीटचा प्रमुख विध्वंसक आयएनएस कोची याआधी संयुक्त अरब अमिराती सोबत अबू धाबीच्या किनाऱ्यावर “जायद तलवार” कवायती आयोजित केल्यानंतर ड्रिलमध्ये सहभागी झाला होता.

सौदी अरेबियासोबत भारताचे सैन्य लष्करी संबंध मजबूत होत आहेत.

भारतीय लष्करप्रमुख जनरल एम.एम नरवणे यांच्या रियाद दौऱ्यामुळे – सौदी अरेबियासोबत भारताच्या संरक्षण आणि लष्करी संबंधांना मोठी चालना मिळाली. गेल्या डिसेंबरमध्ये भारतीय सेवाप्रमुखांचा हा  पहिलाच दौरा होता. नरवणे याच दौऱ्यावर यूएईलाही गेले होते. या भेटी म्हणजेच भारत आणि आखाती संबंधांमध्ये आणि विशेषतः भारत-सौदीच्या संबंधांमध्ये सकारात्मकता आणतात.

भारत २०१९ मध्ये सौदी अरेबियाचा दुसरा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार म्हणून उदयास आला,.

२०१९-२० या आर्थिक वर्षात द्विपक्षीय व्यापार ३३ अब्ज डॉलर्सचा होता, त्यांच्याकडून   भारत आपल्या कच्च्या तेलाच्या १८ टक्के आणि ३० टक्के द्रवरूप पेट्रोलियम गॅसची खरेदी करतो.

२०२० पर्यंत २.६ दशलक्ष भारतीय सौदी अरेबियात कामासाठी राहत होते. भारत आणि सौदी अरेबिया या दोन्ही देशांनी कोविड -१९ या  साथीमध्ये सहकार्य चालू ठेवले होते आणि दररोज कोविड -१९ संबंधित साहित्य पाठवत होते.

सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या देखरेखीखाली अनेक हाय प्रोफाइल भेटींद्वारे सौदी-भारत संबंध मजबूत झाले, संरक्षण आणि सुरक्षेच्या क्षेत्रात नवीन संधी तयार केल्या गेल्या.  मोदींच्या ऑक्टोबर २०१९ च्या रियाद दौऱ्यादरम्यान स्ट्रॅटेजिक पार्टनरशिप कौन्सिल (SPC) करारावर स्वाक्षरी करण्यात आली, ज्यात भारताला सौदी क्राउन प्रिन्स मोहम्मद बिन सलमानच्या ‘व्हिजन २०३०’ कार्यक्रमांतर्गत भारताला सामरिक भागीदार देशांपैकी एक म्हणून ओळखले गेले.

मात्र भारत-सौदी अरेबिया संबंध हे पाकिस्तानपासून स्वतंत्र असणार आहेत.

सौदी अरेबियाचा अफगाणिस्तानवर प्रभाव आहे.

सौदी अरेबियाचा अफगाणिस्तानवर प्रभाव  असल्यामुळे समजूतदारपणामुळे अफगाणिस्तानमधील वेगवान घडामोडींना अधिक महत्त्व मिळते जेथे सौदी अरेबियाची महत्त्वाची भूमिका असू शकते. 

राजधानी काबूलवर तालिबान्यांनी ताबा मिळवल्यानंतर सौदी अरेबिया हा पहिला मुस्लिम देश आहे ज्याने तालिबान आणि “सर्व अफगाण पक्षांना” स्वतःचे जीव आणि मालमत्ता जपण्याचे आवाहन केले आहे. सौदी तालिबानशी चांगले बोलू शकतात, थोडक्यात भारत -सौदी चे समन्वय घालून देऊ शकतात. भारत आणि तालिबान यांच्यातील मध्यस्थीच्या प्रयत्नांमध्ये सलमान बिन अब्दुलअझीझ अल सौद आणि सौदी प्रिन्स सलमान हे सहभाग होऊ शकतात जर भारत सरकारने मनावर घेतले तर.

अफगाणिस्तानमध्ये सत्तेच्या शांततापूर्ण परिवर्तनासाठी समन्वय परिषदेचा भाग म्हणून हमीद करझाई प्रयत्नात आहेत. करझाई हे अफगाणिस्तान देशाचे भूतपूर्व राष्ट्राध्यक्ष होते आता परत आले आहेत.

सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, सौदी अरेबिया, तुर्कस्तान आणि कतारच्या दिशेने पाकिस्तानचा सबंध  असूनही,  तालिबानचे मुख्य पाठीराखे असलेले पाकिस्तानवर आणि अफगाणिस्तानवर प्रचंड आर्थिक प्रभाव आहे, जिथे सौदीने या देशाच्या पुनर्बांधणीत महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.

त्यामुळे भारताने सौदी अरेबियासोबत भागीदारी करणे आवश्यक आहे

सौदी राज्याचे अस्तित्व हे राज्यासाठी सर्वोपरि आहे आणि तो कोणताही गट किंवा विचारधारा निर्माण करत नाही ज्यामुळे राज्यातील तसेच इतर आखाती राज्यांमध्ये परिस्थिती धोक्यात येऊ शकते. म्हणूनच, आधुनिक जगाच्या वाटचालीमध्ये सौदीच्या क्राउन प्रिन्सने आपल्या देशाला एका नवीन मार्गावर नेले जात आहे.

मौलवींच्या शक्तीवर अंकुश ठेवणे, हिंसाचार टाळणे, महिलांच्या अधिकारांना प्रोत्साहन देणे, शिक्षण व्यवस्थेत सुधारणा करणे इत्यादी धोरण राबविले जात आहे. 

आखाती राजधान्यांमधून तालिबानचा उदय काळजीपूर्वक पाहिला जात आहे. जगभरातील दहशतवादी आणि अतिरेकी गटांसाठी याचा काय अर्थ होतो याबद्दल जगभरातील विश्लेषक आणि सरकार सावध आहेत.

शिवाय सौदी तालिबानशी झुंज देत असल्याने अफगाणिस्तानमध्ये त्यांचा प्रभाव आहे. त्यामुळे भारताने अफगाणीस्तान प्रदेशातील अशा ताकदवान देशासोबत समन्वय ठेवणे आवश्यक आहे.

हे हि वाच भिडू :

• सौदी अरेबियाने मशिदीच्या लाउडस्पीकरचा व्हॉल्युम कमी करायला एक खास आयडिया वापरली.
• आता सौदी अरेबियाच्या पाठयपुस्तकांमध्ये शिकवलं जाणार रामायण, महाभारत..!
• सौदी अरेबिया आणि युएईमधील तेलाची भांडणं सुटल्याचा फायदा थेट भारताला होणार आहे